“De Levenskracht van het lichaam evenzeer als van de geest, van een land evenzeer als van een mensch, blijkt niet uit het ontbreken van wonden, doch uit het vermogen om de wonden, die geslagen worden, te genezen.” Uit: Idylle Tragique, Paul Bourget
Nature en nurture
Wanneer we worden geboren ontwikkelen we ons als een individu, een persoonlijkheid met een eigen identiteit. We zijn enerzijds erfelijk beïnvloedt door onze genen en anderzijds door onze opvoeding, onze omgeving en de cultuur waarin we ons ontwikkelen tot een volwassen persoonlijkheid. In dit proces kan er van alles gebeuren wat een gezonde ontwikkeling belemmerd, verstoord en soms zelfs beschadigd. Het kan zijn dat ouders of opvoeders door allerlei omstandigheden en oorzaken niet of onvoldoende in staat zijn te bieden wat nodig is voor een gezonde en evenwichtige opvoeding en ontwikkeling. Ook de omstandigheden hebben natuurlijk een grote invloed op dit proces. Worden we geboren in een land waar vrede en welvaart is of worden we geboren in een land waar oorlog en armoede is.
Onderzoek van de persoonlijke geschiedenis
In de begeleiding met cliënten maak ik ruimte, om wanneer dat nodig is, uitgebreid stil te staan en onderzoek te doen naar de factoren die een belangrijke rol hebben gespeeld in het leven van de cliënt. Factoren die meestal door het persoonlijke verhaal van de cliënt meteen naar voren komen. Maar het is niet altijd meteen helder en soms zelfs verwarrend. Vooral wanneer het gaat om zich steeds herhalende patronen waar de cliënt zich ondanks alle inspanningen om deze te doorbreken niet van kan losmaken. Patronen die met bewuste aandacht en motivatie niet of nauwelijks zijn te beïnvloeden. Zelfs een sterke wil en groot verlangen zijn dan niet voldoende om oude patronen of overtuigingen te doorbreken. Om in plaats van je alsmaar terug te trekken of te vermijden, uit te reiken en contact te maken. Er is een constante wisselwerking tussen enerzijds angst en anderzijds verlangen. Angst waarvan je vaak weet dat het niet reëel is maar het is er toch! Of een onverklaarbare vermoeidheid waar je huisarts of specialist zich ook geen raad mee weet. Of een chronisch gevoel van zwaarte terwijl je toch niet echt depressief bent. Of je hebt moeite om relaties aan te gaan en te onderhouden. Of je lijkt alsmaar de ‘verkeerde’ personen aan te trekken.
Het Genogram
In de Praktijk gebruik ik verschillende methoden om samen met de cliënt op zoek te gaan en ‘reizen we af’ naar vertrouwd én on-vertrouwd terrein Een van deze methoden is het maken van een Genogram. Een Genogram is een soort familiestamboom waar je met tekens en symbolen een overzicht maakt van het familiesysteem waarin je bent geboren. In de hieronder getoonde foto zie je een voorbeeld van een Genogram zoals ik dat een aantal jaren geleden van mijn eigen familiesysteem heb gemaakt tijdens de Intensieve basistraining Individueel Systemisch Werk bij Ineke Hamstra.
In de praktijk heb ik inmiddels een eigen manier gevonden om met het Genogram te werken op een creatieve manier. Een manier waarbij ik de cliënt graag meteen aan het werk zet om zijn of haar eigen systeem in beeld te brengen. We doen dat niet op papier zoals hierboven maar ik gebruik daarvoor de hele muur in de praktijk. Ik laat de cliënt het Genogram per familielid opbouwen. Elk lid van het systeem krijgt een eigen vel papier waar later nog aantekeningen bij kunnen worden gemaakt. Zo ontstaat er gedurende de sessie een beeld van het eigen systeem op de muur waar we vervolgens samen voor gaan zitten en kijken naar wat er zichtbaar wil worden. Meestal ontvouwt het verhaal zich dan vanzelf.
Tijdens het opbouwen van het systeem ontstaat er bij ieder lid een eigen verhaal en wordt meteen duidelijk en zichtbaar welke verbindingen er bestaan tussen het verhaal van de cliënt en het groter verhaal waar hij of zij deel van uit maakt. Soms zijn het verhalen die lange tijd niet zichtbaar zijn geweest omdat het gewoonweg niet ‘in beeld’ was. Of omdat het een ‘familiegeheim’ betreft. Bijvoorbeeld wanneer er in het familiesysteem sprake is van misbruik, geweld, verlies, abortus, miskraam, overlijden, trauma’s. Wanneer deze verhalen dan op dat moment ‘in beeld’ komen en in het bewustzijn, wordt vaak meteen de ‘lading’ voelbaar die er in het systeem ligt opgeslagen. Een lading waar de cliënt, of hij of zij dat nu wil of niet, deel aan heeft.
Verborgen verdriet en weggestopte rouw
Omdat ik graag de privacy van mijn cliënten wil waarborgen gebruik ik in dit artikel voorbeelden uit mijn eigen familiesysteem. Toen ik mijn eigen familiesysteem ging onderzoeken werd duidelijk dat er in het gezin waar mijn moeder is opgegroeid veel ‘lading’ aanwezig was. Mijn moeder heeft in haar jeugd veel verdriet gehad. Zichtbaar verdriet maar ook veel verborgen verdriet en weggestopte en/of onderdrukte rouw. Op jonge leeftijd verloren haar ouders twee kinderen. Een meisje (Tine) vlak na de geboorte en een ander meisje (Tine) overleed op negenjarige leeftijd aan de mazelen. Later is er nog een meisje geboren. Ook Tine! Het gezin is lange tijd in de rouw geweest. Mijn moeder was toen nog geen zes jaar oud. Ze heeft me wel eens verteld dat de dood overal aanwezig was maar er werd niet over gesproken. En het feit dat tot drie keer toe dezelfde naam aan een kind is gegeven is ook bijzonder. Dat moet op de een of ander manier invloed hebben gehad op de ‘laatste’ Tine.
Het gezin heeft jarenlang een rouwband gedragen. In die tijd was het heel gewoon dat de familie lange tijd, soms zelfs jarenlang een rouwband bleef dragen. Zichtbaar en toch werd er in het gezin niet over gesproken. Deze ‘lading’, dit verdriet heeft mijn moeder altijd bij zich gedragen. Het heeft haar gevormd en vaak belemmerd in haar functioneren. Ik heb deze ‘lading’ als gevoelig kind altijd gevoeld en denk dat dit veel invloed heeft gehad op de band met mijn moeder. Ik ging a.h.w. haar verdriet meedragen. Als kind ging wilde ik haar onbewust ‘redden’. Ik ging me voorbeeldig gedragen en ervoor zorgen dat ik in ieder geval niet de reden voor haar verdriet zou zijn! De eerste keer dat ik me dit bewust werd was toen mijn eerste leertherapeut in de basisopleiding mij vroeg: “Wie zijn verdriet ben jij aan het dragen”? Dat was een vraag waar ik toen niet meteen het antwoord op wist maar door gericht te kijken naar mijn eigen familiesysteem werd steeds duidelijker dat ik door mijn gevoeligheid de neiging had om dingen te ‘dragen’ die niet van mijzelf waren.
Zichtbaar maken
Het gaat dus vooral om samen met de cliënt zichtbaar te maken wat tot nu toe onzichtbaar is gebleven. Want op het moment dat een dergelijke ‘lading’ zichtbaar wordt, kan het verwerkt of doorgewerkt worden en waar mogelijk losgelaten. De verantwoordelijkheid komt weer te liggen waar hij hoort te liggen. Op deze manier reis ik dus samen met mijn cliënt door zijn of haar geschiedenis, het familiesysteem en zijn of haar verhaal. Om zichtbaar te maken wat zichtbaar wil worden en om los te laten wat losgelaten mag worden. Dan komt er weer ruimte en energie vrij om het leven in het het hier en nu te omarmen en aanwezig te zijn met wat er is en niet met wat er is geweest of nog moet komen. En als je vrij bent van….kun je ook vrij zijn tot. Kun je de plek in nemen die je toekomt. Je eigen plek.
Ga jij mee op reis?
Ben jij ook nieuwsgierig geworden naar jou ‘verborgen’ verleden, naar welke verhalen er liggen te wachten om gehoord en gezien te worden? Voel je welkom om contact op te nemen met de Praktijk voor meer informatie over Psychosynthese begeleiding of maak meteen een afspraak via de online agenda
