Groepsleden hebben hun wensen, gedachten, angsten en visies. Motieven die als ze eenmaal samenkomen in de groep, op elkaar reageren en zorgen voor een eigen krachtenspel.
Uit: Groepsbegeleiding en groepsbehandeling in de gezondheidszorg, Hoofdstuk 1 De groepsdynamiek als krachtenspel.
Willem de Haas, 2017
In de overlevingsmodus
Oktober 2008, het is Herfst. Ik ben onderweg naar Doorn, naar het landgoed en conferentiecentrum ‘Hydepark’. Een prachtig landgoed midden in de bossen van Doorn. Ik ben met het openbaar vervoer van Amsterdam naar Doorn gereisd. Bij de halte niet ver van de imposante ingang en oprijlaan van het landgoed stap ik uit. Prachtige imposante grote bomen staan langs de lanen, die leiden naar het conferentiecentrum op het landgoed. Ik weet nog dat deze prachtige omgeving me letterlijk ‘overviel’. Het was in een periode waarin ik me heel erg terug had getrokken uit het ‘gewone leven’. Ik had al jarenlang niet meer gewerkt en was op allerlei fronten aan het ‘overleven’. Het was alsof de aankomst in deze prachtige natuurlijke omgeving me even weghaalde uit deze ‘overlevingsmodus’.
Het oude zelf
Ik was hier niet zonder reden. Ik had een groot verlangen om uit deze overlevingsmodus weer een manier te vinden om letterlijk in beweging te komen, weer zin en betekenis te voelen in het leven, zoals dat zich de afgelopen jaren aan mij had voltrokken. Ik had me voor mijn gevoel al redelijk neergelegd bij het feit dat, hoewel ik redelijk hersteld was van mijn ziekteperiode in 1993, niet meer terug zou kunnen vallen op mijn oude ‘zelf’. Dat oude zelf was uit elkaar gevallen en zou nooit meer in dezelfde samenstelling kunnen functioneren. Het was alsof deze grote bomen langs de lanen op dit landgoed, bezig hun bladeren los te laten, me iets wilden laten zien van dit proces van loslaten én vertrouwen, van kwetsbaarheid én kracht.
Ervaren of doen
Ik was onderweg naar het eerste introductie weekend van de psychosynthese opleiding in Amersfoort. In 1998 was ik al met de psychosynthese opleiding begonnen, en besloot toen na twee jaar basisopleiding (psychosynthese ervaren) en een jaar van de beroepsopleiding (psychosynthese doen) te stoppen. Het was me niet gelukt om de beweging die de andere studenten maakten te volgen. Een beweging van psychosynthese ervaren naar psychosynthese doen. Ruim 10 jaar later, Oktober 2008, probeer ik opnieuw in deze beweging te komen. Een beweging van angst naar verlangen. Van ervaren naar doen. Een beweging, die zoals later zal blijken, een leidend thema in mijn verder ontwikkeling zal blijken te zijn.
De angst is groter dan het verlangen
Na deze twee introductieweekenden in deze prachtige omgeving van Doorn moest ik opnieuw een teleurstelling verwerken. Een teleurstelling die veel weerstand met zich mee bracht. Ik was hier namelijk gekomen met een verlangen. Het verlangen om in beweging te komen. Een verlangen naar een nieuwe zin en betekenis aan een ‘zelf’ wat uit elkaar was gevallen. Maar het bracht me bij mijn angst. Namelijk de angst om het proces werkelijk aan te gaan, mezelf echt onder ogen te durven komen en niet te blijven vluchten voor het leven zelf. Waarschijnlijk was dat in de introductie weekenden bij de trainers wel aangekomen. Ze hadden me gezien in mijn verlangen (namelijk om de opleiding te kunnen afronden) én in mijn angst. (om het werkelijk aan te gaan)
Terug van doen naar ervaren
Ik weet nog dat ik dacht: ‘Die zijn gek’ ‘Weet je wel hoeveel therapie ik al heb gehad?’ ‘Zie je niet hoe groot mijn verlangen is?’ En ja, ….dat hebben ze gezien én ze zagen meer dan dat. Nu kan ik er met mildheid naar kijken maar toen niet. Ik kreeg het advies om mezelf eerst echt onder ogen te komen en het proces werkelijk aan te gaan. Met andere woorden, ik moest van doen weer terug naar ervaren. Er werd met nadruk geadviseerd om dit proces aan te gaan in een groep én met een man als therapeut. Met dit advies ging ik weer naar huis. Dezelfde laan met imposante bomen, die inmiddels na het tweede weekend het meeste blad hadden losgelaten, kreeg opeens een hele andere lading voor mij. Een lading van weerstand. (iets wat bomen naar alle waarschijnlijkheid niet kennen) Weerstand die duurde tot de zomer van 2009.
Wanneer het verlangen groter wordt dan de angst
Zomer 2009. Ik heb mijn eerste intakegesprek voor psychosynthese groepstherapie. De therapeut is psychosynthese therapeut en werkt vooral met groepen. Ik voel naast de weerstand, die natuurlijk nog niet helemaal is verdwenen, vooral een warm welkom en ruimte om er te zijn met alles wat er speelt op dat moment. Ik ben op dat moment verwikkelt in een enorme strijd met de uitkeringsinstantie het UWV. We spreken na dit eerste gesprek nog een tweede intakegesprek af. Ik voel dat hij me de ruimte geeft om er zowel met mijn verlangen als met mijn angst te zijn. Hoewel ik die angst dan nog niet zo helder heb als nu. Het was toen vooral een gevoel van weerstand. Samen besluiten we na de twee individuele intakegesprekken dat ik na de zomer zal aansluiten bij de groep. Ik vindt het spannend….maar het verlangen is groter dan de angst. Het is het begin van een belangrijke periode in mijn proces van persoonlijke ontwikkeling en bewustwording. Een proces van overleven naar leren leven en me leren verhouden met wat er is.
Een natuurlijk ritme van vasthouden en loslaten
Het is herfst 2021. Ik rijdt opnieuw door de bosrijke omgeving van Doorn en ook langs de ingang van het inmiddels ‘Nieuw Hydepark’. Ik wordt even meegenomen in mijn herinneringen van ruim 13 jaar geleden. Wat is er veel gebeurd en wat is er veel in beweging gekomen. De bomen lijken hetzelfde, hoewel ze al die jaren, heel wat seizoenen hebben doorgemaakt waarin ze opnieuw in het blad zijn gekomen en het ook weer hebben losgelaten. En dat allemaal omdat ze zich kunnen overgeven aan het natuurlijke ritme van de natuur zelf. Ook wij hebben zo’n natuurlijk ritme waar we ons vaak niet meer mee verbonden kunnen voelen door vervelende en verstorende ervaringen in ons leven. Ik ben nu onderweg naar een andere trainingslocatie in deze zelfde prachtige omgeving van Doorn. Ik neem deel aan een basiscursus Groepsdynamica in de opleiding tot groepstherapeut van de Nederlandse Vereniging voor groepsdynamica en groepspsychotherapie (NVGP).
De ervaring van het werken in een groep
Op de een of ander manier voelt het alsof er hier in deze omgeving iets samenkomt. Alsof het advies van ruim 13 jaar geleden en de ervaringen van bijna 6 jaar psychosynthese groepstherapie hier met elkaar verbonden worden. Het advies van toen heeft me naar een bijzondere ervaring in het werken met een groep gebracht. Een ervaring die me heeft ondersteund in de beweging van angst naar verlangen. In het proces van steeds meer zichtbaar durven zijn in wie ik ben en zou willen zijn. Een proces van loslaten en me weer toe eigenen wat ik was kwijtgeraakt. En dat alles in de bedding van veiligheid en vertrouwen van de groep. Het is deze ervaring die ik graag door wil geven aan mijn cliënten zowel individueel als in een groep.
De groep als bedding
Ik werk nu ruim drie jaar in de praktijk met individuele cliënten. Vaak denk ik terug aan mijn eigen ervaringen met therapie, met name mijn ervaringen met psychosynthese groepstherapie. Deze ervaringen kleuren mijn werk als therapeut. En hoewel ik erg geniet van het werken met individuele cliënten, merk ik dat er een beweging in mezelf voelbaar is richting het werken met groepen. Ik ben ervan overtuigt dat de bedding van een groep voor sommige cliënten echt een meerwaarde kan bieden voor hun proces. Zoals ik zelf deze meerwaarde heb mogen ervaren. Een bedding waarin bijvoorbeeld de beweging van angst naar verlangen ervaren kan worden. Een bedding waarin de innerlijke dynamiek van de vaak tegengestelde krachten, zichtbaar en ervaren kunnen worden. Zichtbaar voor jezelf en voor elkaar.
Leren ‘zakken’
Mijn persoonlijke ervaringen met psychosynthese groepstherapie zijn heel bepalend geweest in mijn persoonlijk proces. Ik heb o.a. leren ‘zakken’. Ik was in een overlevingsmodus terechtgekomen die vooral gericht was op controle vanuit mijn hoofd. Mijn hart (gevoelens) en vooral mijn lijf (emoties) deden eigenlijk niet echt mee. In de veilige bedding van de groep leerde ik gevoelens en emoties toe te laten en te verbinden met mijn hoofd. Stapje voor stapje leerde ik mezelf weer vertrouwen en uiteindelijk ook de mensen waarmee ik me wilde verbinden. Ik leerde loslaten en vasthouden. Uitreiken en terugtrekken. Ik leerde vooral weer samen zijn met anderen. Leerde dat het veilig was om me te openen en zichtbaar te worden zonder mezelf te verliezen of gekwetst te worden. Het zijn belangrijk stappen die je kunt maken in je persoonlijke ontwikkeling om oude wonden te helen en weer voldoende ik-kracht te ontwikkelen om te durven zijn wie je bent.
Zichtbaar zijn is betrouwbaar, doodeng…..en uiteindelijk onvermijdelijk
De subtitel van mijn scriptie na het tweede jaar van de psychosynthese beroepsopleiding was: “Zichtbaar zijn is betrouwbaar, doodeng…..en uiteindelijk onvermijdelijk”. En dat klopt. Zichtbaar zijn is uiteindelijk onvermijdelijk. Er komt een moment dat de spanning van het verlangen groter wordt dan de spanning van de angst. En dan is het belangrijk dat er mensen zijn die deze spanning kunnen doorzien en je helpen deze spanning te verdragen. Het is een spanning die zich vaak vermomt als onbegrepen klachten en symptomen. Wanneer er dan een omgeving (therapeut of groep) is waar je het masker van de vermomming kunt loslaten en je de veiligheid en het vertrouwen kunt voelen om jezelf te laten zien in je kwetsbaarheid én in je kracht, dan is dat het mooiste (niet het gemakkelijkste) wat je jezelf (en elkaar) kunt geven.
Pilot groep
Eind van het jaar start ik met een pilot groep. Ik zal tijdens deze pilot intensief worden begeleidt door een supervisor als onderdeel van de basisopleiding groepstherapie. Mocht je belangstelling hebben om met deze pilot mee te doen, dan kun je daarover contact met me opnemen zodat we een afspraak voor een intakegesprek kunnen inplannen. Binnenkort zal ik meer informatie delen over deze pilot. In de nieuwsbrieven van de praktijk zal ik regelmatig informatie blijven geven over het werken met groepen in het algemeen en in een psychosynthese groep in het bijzonder. Je kunt je daarvoor via de website inschrijven.
