“Schoonheid – vooral de schoonheid van muziek – roept een heldere rust op, spreekt veel dieper en effectiever tot onze gevoelens dan de stortvloed van woorden in de therapie en onthult nieuwe manieren van denken en zijn.”
Uit: Zeven wegen naar het zelf, Piero Ferrucci
Goede Vrijdag 2021
Afgelopen vrijdag was het Goede Vrijdag en traditiegetrouw luisterde ik naar ik naar één van de Passie verhalen zoals die op muziek zijn gezet door Bach. Het lijdensverhaal van Jezus zoals dat door verschillende Evangelisten (Mattheus, Markus, Lucas en Johannes) in de bijbel is opgenomen en van generatie op generatie is doorgegeven. Een verhaal over lijden en sterven, verdriet en afwijzing, verlating en angst, maar ook over vertrouwen, hoop en verwachting, troost en rust. Ik had op deze vrijdag avond de keuze om te luisteren naar een klassieke uitvoering van een van deze Passie spelen of te kijken naar de moderne en eigentijdse versie van het verhaal, ‘The Passion’. Ik koos voor de Johannes Passion, een versie uit 1725, uitgevoerd door de Nederlandse Bachvereniging onder leiding van de Vlaamse dirigent René Jacobs. Vanwege de corona-maatregelen is er voor deze versie gekozen vanwege de kleinere bezetting en kortere duur van deze uitvoering, traditiegetrouw vanuit de kerk van Naarden.
De weg van schoonheid als een weg van bezieling
Elke keer wanneer ik naar een van deze prachtige uitvoeringen van Bachs werk luister ben ik geraakt en ervaar ik een soort innerlijke reis door mijn gedachten, gevoelens en emoties. Zelfs mijn lijf kan niet stil blijven en heeft de neiging om met de dirigent mee te bewegen. Er wordt van alles aangeraakt en zowel de tekst als de muziek resoneert met ervaringen die ergens in mijn ‘systeem’ zijn opgeslagen. Ik ben ervan overtuigd dat het niet alleen iets persoonlijk is maar dat het de persoonlijkheid overstijgt en dat zowel het verhaal als de muziek een universeel en (archetypisch) trans-persoonlijk karakter hebben. Met andere woorden; ‘bezield’.
Transpersoonlijk Zelf als kern van ons wezen
De muziek raakt me tot in mijn ziel. Nu zal dat voor elk individu anders zijn en niet iedereen zal zich hierin herkennen. En dat hoeft ook niet. Voor mij is de schoonheid van taal en muziek een weg die me in mijn diepste wezen kan raken en vervoeren. Voor een ander kunnen er andere ‘wegen’ zijn die kunnen leiden naar hun diepste wezen. Wegen die het beste in hun naar boven halen of die hun in beweging zetten tot bijzondere prestaties. Wegen die ons naar de diepste diepten en de hoogste hoogten in onszelf vervoeren. Piero Ferrucci, psychosynthese therapeut, schrijver en trainer, heeft er een prachtig boek over geschreven getiteld: ‘Zeven weg naar het Zelf’. Hij verwijst hiermee naar de kerngedachte van de psychosynthese: het bestaan van een transpersoonlijk Zelf als Kern van ons wezen en als bron van onze mooiste en meest betekenisvolle ervaringen, en de verschillende manieren om deze Kern te verwezenlijken.
Zeven wegen naar het Zelf
De weg van schoonheid is natuurlijk niet de enige weg. In zijn boek, ‘Zeven wegen van het Zelf’ beschrijft Ferrucci achtereenvolgens: De weg van de schoonheid, de weg van het handelen, de weg van de verlichting, de weg van dans en ritueel, de weg van de wetenschap, de weg van de devotie en de weg van de wil. Er zijn naast Ferrucci meerdere schrijvers die deze verschillende wegen beschrijven, die de individuele mens kan volgen om de verbinding met zijn of haar diepste wezenskern te herstellen. Een antwoord te vinden op de vraag die velen zich stellen: Wie ben ik en wat wil ik. Het zijn de kernvragen waarmee cliënten vaak naar de praktijk komen. Vragen die zich vaak onbewust vermomt en verpakt in problemen en verstoorde relaties met zichzelf of met de ander kenbaar maken.
Een andere manier van kijken (bi-focal vision)
Als psychosynthese therapeut heb ik een wat andere manier van kijken dan veel ‘reguliere’ therapeuten. Zoals ik hiervoor al aangaf gaat psychosynthese uit van de kerngedachte dat we naast onze persoonlijkheid en ons persoonlijk zelf (ik) ook een transpersoonlijk Zelf hebben. Een zelf met een hoofdletter Z. Als psychosynthese therapeut ga ik er dan ook vanuit dat een gezonde persoonlijkheid een persoonlijkheid is waar de verbinding tussen het kleine zelf en het Hogere Zelf vrij is. Een verbinding met een open hart en een vrije wil. De klachten en verstoringen waar cliënten zich mee aanmelden in de praktijk zijn vaak een uiting van dit uit verbinding geraakt zijn met zichzelf. (Een verstoorde ik/Zelf relatie)
Zoals de persoonlijkheid zich verhoudt tot het ‘ik’, zo verhoudt de ziel zich tot het ‘Zelf’
Roberto Assagioli
Groter dan mezelf
Voor mij was mijn ervaring van afgelopen vrijdag tijdens het beluisteren van de Johannes Passion een ervaring die me in verbinding bracht met mezelf en meer dan dat. Een ervaring waarin ik me verbonden voelde met mijn innerlijke belevingswereld van gedachten, gevoelens en emoties en tevens een verbondenheid die mijn persoonlijke ervaringen overstijgt. Een verbondenheid met het leven zelf, met zowel het lijden in mijn eigen ervaringen als het lijden van de wereld en de mensheid als geheel. Het is een verbondenheid met zowel mijn persoonlijke ervaringen met lijden en troost als verbondenheid met het lijden van de wereld om me heen.
De roep van het Zelf
Het is juist hierdoor waardoor ik de psychosynthese als zowel persoonlijke als professionele leerweg zo ben gaan waarderen, voor mijn eigen ontwikkeling en de ontwikkeling als begeleider in het werken met cliënten. Cliënten die allemaal hun eigen weg aan het ontdekken zijn om antwoord te kunnen geven op die innerlijke impuls die we zouden kunnen omschrijven als de roep van het Zelf.
Draagkracht en draaglast
Verwondingen die je in het leven oploopt kunnen een eigen ‘lijdensverhaal’ creëeren. Ik was onlangs aan het werk met een cliënt die soms letterlijk blijft vast zitten in haar persoonlijke ‘lijdensverhaal’. Als de ik-sterkte dan nog onvoldoende is om de verwondingen werkelijk onder ogen te komen, is het verstevigen van deze ik-sterkte een eerste stap in het begeleidingstraject. Om bij de cliënt dan wat meer draagkracht te ontwikkelen kunnen we gaan kijken naar ‘hulpbronnen’ die deze draagkracht kunnen versterken. Toen ik deze cliënt vroeg of ze zich een situatie kon herinneren waar ze zich sterk en krachtig had gevoeld, antwoordde ze: “Als ik op het podium sta te zingen”. Terwijl ze mijn vraag beantwoordde zag ik haar gezicht stralen en kon ik zien hoe ze zich op dat moment had verbonden met een ervaring van ik-kracht. Een ervaring waar het zelf met een kleine letter en het zelf met een hoofdletter even één zijn. Een prachtig moment waarin de weg van schoonheid (muziek) haar bracht bij een kracht die misschien niet altijd in uitvoering is maar wel beschikbaar om op aan te sluiten als we haar weer toelaten in vrijheid en verbinding met het leven zelf.
Tot slot een fragment uit het slotkoor waar de Johannes Passion mee eindigt. ……..”Rust zacht en breng ook mij tot rust”…
| Ruht wohl, ihr heiligen Gebeine, Die ich nun weiter nicht beweine, Ruht wohl und bringt auch mich zur Ruh! Das Grab, so euch bestimmet ist Und ferner keine Not umschließt, Macht mir den Himmel auf und schließt die Hölle zu. Da capo. | Rust zacht, gij heilig gebeente dat ik nu verder niet beween. Rust zacht en breng ook mij tot rust! Het graf, zoals het voor U is bestemd en dat verder geen rampspoed bevat, maakt voor mij de hemel open en sluit de toegang tot de hel. |
