Zoals de bloesem aan een fruitboom onder de juiste omstandigheden uitgroeit tot gezond fruit, zo groeien ook onze wensen onder de juiste omstandigheden uit tot een door ons gewenste werkelijkheid.
Uit: De creatiespiraal, natuurlijke weg van wens naar werkelijkheid, Marinus Knoope
De kracht van de zon
Begin Mei. De lente is overal zichtbaar aanwezig. Op onze volkstuin staan de fruitbomen, waaronder de oude appelboom in het midden van de tuin, in bloei. Ik maakte me een beetje zorgen vanwege de lichte vorst die we nog hebben gehad in de afgelopen weken. De tere bloesem van de appelboom is hier niet tegen bestand. Het lijkt mee te vallen. Maar hij staat op dit moment volop in bloei en laaft zich aan de toenemende warmte van de voorjaarszon.
Fasen in de natuur
Het is al jaren geleden dat ik onder de indruk was van het proces zoals Marinus Knoope dat beschrijft in zijn boek over ‘De natuurlijke weg van wens naar werkelijkheid’. Hij gebruikt in de beschrijving van dit proces het beeld van de kringloop van de natuur. In de overgang van de herfst naar de winter is de aandacht van de boom bij de wortels, in de overgang van de winter naar de lente bij de bloesem, in de overgang naar de zomer bij het blad en bij de overgang naar de herfst bij het fruit. Een vergelijkbaar proces met fasen die als schakels in een ketting elkaar opvolgen kennen we ook in de psychosynthese begeleiding. Het proces van je steeds meer bewust worden wie je bent en wat je wilt naar het daadwerkelijk leven van je eigen antwoorden.
Wij zijn natuur
Een prachtig beeld van het proces van wens naar werkelijkheid zoals zich dat in de natuur ieder jaar opnieuw voltrekt. Als mens zijn we onderdeel van deze natuur en veel van de processen die we daar waarnemen, kunnen we ook in onszelf ontdekken. Zoals een boom via zijn blad kooldioxide inademt en zuurstof uitademt, ademen wij als mens de zuurstof in en de kooldioxide weer uit. Zo hebben wij deel aan deze kringloop van de natuur.
Zelfbewustzijn
Toch is er iets wat ons onderscheidt van de bomen, planten en de dieren. Wij hebben bewustzijn, zelfbewustzijn. Wij zijn ons bewust van onszelf en kunnen dit bewustzijn ook beïnvloeden. Dat beïnvloeden van ons bewustzijn doen we met een innerlijke drive die we in de psychosynthese toeschrijven aan de ‘Wil’. We zijn in staat om bewust iets te willen, ergens onze aandacht naar toe te brengen of het juist los te laten. Dat maakt ons tot een bijzondere ‘soort’. En juist hier ligt wat mij betreft ook de grote uitdaging die we hebben als mens. De uitdaging om ons bewust te worden wie we zijn en wat we willen/wensen.
Persoonlijke Psychosynthese
Deze uitdaging (of uitnodiging) om stil te staan bij ‘Wie ben ik en Wat wil ik’ brengt me bij het proces van Psychosynthese. Bij mijn persoonlijk psychosynthese proces en het psychosynthese proces waar ik cliënten die zich aanmelden in de praktijk bij mag begeleiden.
Call of Self
In its most basis sense, psychosynthesis is simply a name for the proces of personal growth………In its more specific sense, psychosynthesis is a name for the conscious attempt to cooperate with the natural process of development. All living things contain within them a drive to evolve, to become the fullest realization of themselves. This process can be sup[ported consciously, and psychosynthesis is one means to do this.
Uit: The Call of Self, Chapter 1, Psychosynthesis: a Brief Overview, Dorothy Firman.
Innerlijke drive
Het is wat mij betreft deze ‘drive to evolve’ welke we gemeen hebben met bijvoorbeeld de appelboom op onze volkstuin. De ‘drive’ van de appelboom is om na de bloesem, appels te manifesteren. De ‘drive’ waar we in de psychosynthese mee leren samenwerken is de drive om te worden wie je bent en te manifesteren wat je wilt. De manier waarop de psychosynthese daar vorm aan geeft is onder andere door het proces van ontdekken wat je wilt (doel/bedoeling) richting het manifesteren (het handen en voeten geven) aan dit doel. Hiermee ben je steeds meer in staat om bewuste wilsbesluiten te kunnen nemen.
Automatische piloot
Veel van wat we handen en voeten geven doen we vaak onbewust en op de automatische piloot. Dit is een geweldig mechanisme waardoor we niet voortdurend bewustzijn hoeven te brengen naar wat we willen doen. (stel je eens voor dat je bij elke handeling tijdens het fietsen of autorijden bewust zou moeten nadenken wat te doen!) De ‘problemen’ (lees klachten) ontstaan wanneer deze automatische piloot ons belemmerd in wat we werkelijk willen.
Assagioli beschrijft in ‘Over de Wil’, de verschillende fasen van de gewilde handeling en de doelstelling waarop je deze handeling kan richten. En net zoals elke fase in het groeiproces van de appelboom zijn ook de fasen in het wilsproces van ons menselijk handelen even belangrijk als de schakels in een ketting. Assagioli schrijft:
Ik heb geconstateerd – en men kan dit gemakkelijk zelf bevestigen – dat de voornaamste oorzaak van falen bij het voltooien van een wilsproces is, dat mensen vaak moeite hebben een of ander specifiek stadium door te komen; met andere woorden, op een bepaald punt in de reeks blijven ze steken.
Uit: Over de Wil, Sturend mechanisme in het menselijk handelen, Roberto Assagioli.
Fasen van het wilsproces
Doel of beweegreden:
Het is belangrijk om te weten wat je wilt. Wat is je verlangen, wat is je intentie en wat zijn belangrijke waarden voor je. Waarden die passen bij wie je bent en wilt zijn. In het eerste kennismakingsgesprek vraag ik cliënten altijd een beeld te kiezen voor hun verlangen. Het is meteen het vetrekpunt van de begeleiding of therapie. Waar willen ze aan gaan werken. Meestal is het helder wat ze niet willen en wordt de hulpvraag vaak bepaald door klachten of symptomen (door automatische piloot impulsen). Het verbeelden van een verlangen of intentie is dan heel belangrijk om de richting aan te geven waar ze naar toe zouden willen bewegen.
Overweging:
In deze fase onderzoek je of je ik en je wil om te willen vrij zijn. Vrij zijn van en vrij zijn tot. Het kan bijvoorbeeld zijn dat je een verlangen hebt wat niet alleen positieve gevoelens oproept maar ook negatieve gevoelens. Gevoelens zoals als angst of weerstand. Stel je hebt een verlangen naar verbinding en nabijheid maar op het moment dat je dat handen en voeten wilt geven is er iets wat je belemmerd, bijvoorbeeld angst of schaamte. Meestal is het zo dat elke kracht een tegenkracht oproept. Het is dan belangrijk om in deze fase daar rekening mee te houden en waar nodig nog wat extra aandacht te brengen voor wat het ik en de wil om te willen onvrij maakt. Zo kan het zijn dat een deel van onszelf iets heel graag wil en tegelijk een ander deel misschien niet durft of nog niet bereid is om iets op te geven.
Keuze en beslissing:
Sommige mensen maken te snel een beslissing zonder ruimte te maken voor deze tweede fase (overweging) en anderen hebben juist moeite met kiezen of laten de keuze soms aan iemand anders over. Kiezen betekent niet alleen ja zeggen tegen de keuze die je maakt maar ook nee leren zeggen tegen de keuzen die je niet maakt maar had kunnen maken. Wanneer je de voorgaande fasen met aandacht bent ingegaan dan is de kans groot dat je keuze in lijn is met je intentie en persoonlijke waarden.
Bekrachtiging, affirmatie:
Als je dan de keuze hebt gemaakt is het belangrijk om deze ook te bevestigen. Hiermee breng je extra energie aan het wilsbesluit. Dit kan bijvoorbeeld door je verlangen en de keuze die je hebt gemaakt in woorden of beelden uit te drukken. Stel je bent van plan om te stoppen met roken of drinken. Het kan dan helpen je keuze om te stoppen te bekrachtigen door dit met anderen te delen en je keuze uit te spreken. Of je schrijft je keuze in een aantal woorden op papier en hangt het op verschillende plekken in je huis waar het opvalt.
Planning:
Als je hebt gekozen en je keuze hebt bevestigd, is het tijd om te plannen hoe je het gaat aanpakken. Het is belangrijk om duidelijke en haalbare stappen te formuleren welke rekening houden met tijd, omstandigheden en mogelijkheden.
Uitvoering, manifestatie, verwerkelijking:
Uiteindelijk is het dan zover dat je je wens of verlangen ook daadwerkelijk ‘handen en voeten’ geeft. Je gaat uiteindelijk doen wat je wilt.
In de psychosynthese begeleiding komen deze fasen van het wilsproces altijd aan de orde. En dat kan eigenlijk ook niet anders. Elk wilsbesluit doorloopt deze fasen om uiteindelijk van wens naar werkelijkheid te kunnen komen. En natuurlijk wordt niet elk wilsbesluit ook daadwerkelijk gerealiseerd. Dat is dan ook vaak de aanleiding voor cliënten om hulp te zoeken. Veel hulpvragen zijn te herleiden naar een ‘conflict’ in het proces van wens naar werkelijkheid.
Conflict driehoek van Malan
In de begeleiding, zowel individueel als in de groepstherapie, maak ik gebruik van de conflict driehoek van Malan. Aan de hand van deze conflictdriehoek wordt bepaald welke innerlijke dynamiek een rol speelt in de klachten/hulpvraag van de cliënt. Oude patronen (overlevingsmechanismen) worden hierdoor zichtbaar, waarna vervolgens gekeken wordt naar welke nieuwe patronen de verbinding met het eigen verlangen weer tot stand kan brengen. Hierbij is het bewust worden van en activeren van het wilsproces, als sturend mechanisme in het menselijk handelen een belangrijke interventie in de psychosynthese begeleiding. De drie punten van deze conflictdriehoek corresponderen met de meerdimensionale gelaagdheid van het psychosynthese Ei-diagram. (het lagere, middelste en hogere onbewuste) Lees hier meer over het Ei-diagram.
De Wil als ‘drive to evolve’ in individuele en groepstherapie
Ik heb geprobeerd wat meer inzicht te geven in hoe we in de psychosynthese begeleiding, zowel in de individuele als in de groepstherapie, het wilsproces als ‘innerlijke drive’, inzetten om van wens naar werkelijkheid te kunnen bewegen. Het belangrijkste hierbij is om ons bewust te worden dat we niet alleen een wil hebben maar ‘willers’ zijn. Als ik op onze volkstuin om me heen kijk, hoe de natuur zich op dit moment in een bijna onbegrijpelijk proces ontvouwt en reageert op de invloed van de kracht van de Zon, dan kan ik niet anders dan de vergelijking maken met de zonnekracht in onszelf, die innerlijke ‘drive to evolve’ die nauw verbonden is met de Wil. De wil om te worden die je bent!
De spontane beweging in ons allemaal richt zich op verbinding.
Dr. Laurence Heller
Er is – net zoals bij planten die spontaan naar de zon toe bewegen – in een ieder van ons, een impuls naar verbondenheid met onszelf en met anderen, hoe zeer we ons ook hebben teruggetrokken of geïsoleerd, of hoe groot het trauma ook is dat we hebben opgelopen.
