The avoidance of shame becomes the single most powerful, driving force in his life.

Uit: ‘The Velvet Rage’, Overcoming the pain of growing up gay in a straight man’s world

Schaamte, woede en acceptatie

Het boek van Alan Downs, The Velvet Rage’, lag al een hele tijd op de stapel boeken die wachten om gelezen te worden. Ruim een jaar geleden kreeg ik van een van de trainers van de Psychosynthese Academie de tip om dit boek te gaan lezen. Ik heb het meteen gekocht maar kwam er niet aan toe om er in te beginnen. Toen ik onlangs een interview zag met Alex Klaasen bij Pauw over zijn nieuwe theatershow ‘Showponie’s’ hoorde ik hem iets vertellen over hoe hijzelf was geraakt door het boek van Alan Downs, over schaamte, onderliggende woede en acceptatie. Hij is open over zijn homoseksualiteit en lijkt zich zo vrij te bewegen in zijn performances. Toch beïnvloed schaamte nog steeds ook zijn leven. Hij vertelt dat hij zelf ook heeft ervaren dat het pas echt moeilijk werd voor hem toen hij op zijn 18 de uit de kast kwam. “Dan begint het pas”, “Ik bleef heel lang op mijn hoede”, “Je ontwikkelt een andere versie van jezelf die mensen wel oké vinden”

Mannen en vrouwen zijn niet gelijk

Ik ben gaan lezen en ben bijzonder verrast hoe treffend Alan Downs de worsteling beschrijft waar waarschijnlijk alle gay mannen mee worstelen. Hij merkt terecht in zijn boek op dat hij het vooral voor gay mannen heeft geschreven en dat hij zich realiseert dat dit proces voor gay vrouwen anders verloopt.

Uit de kast komen

Toen ik uit de kast kwam 30 jaar geleden had ik geen idee wat me te wachten stond. Ik kan me herinneren dat ik me bevrijd voelde van een zware last, van een jarenlange worsteling met mezelf en het leven. Alan Downs beschrijft in zijn boek dit als de eerste fase waarop je nog in de kast zit en overweldigd bent door schaamte. Deze schaamte zorgt ervoor dat je de deur dichthoudt voor de buitenwereld en dat je een constante neiging voelt om niet zichtbaar te willen zijn. Ik kan me herinneren dat ik me bevrijd voelde maar niet echt wist hoe ik deze vrijheid vorm en inhoud kon geven. Er was ook niemand die me kon vertellen hoe dat moest of hoe dat kon. Ik was letterlijk overgeleverd aan mezelf, een zelf wat eigenlijk nog niet bestond. Want een authentieke en gezonde identiteit had zich nooit kunnen ontwikkelen. Er was een identiteit ontstaan die als een kameleon zich kon aanpassen al naar gelang werd verwacht van mijn omgeving.

Verstoringen in de ontwikkeling van de identiteit

Nu ik me in de basisopleiding IoPT aan het verdiepen ben in de ontwikkeling van de identiteit en met name op wat de effecten zijn wanneer de identiteit zich niet op een gezonde manier kan ontwikkelen, kan ik voelen hoe al deze gevoelens van schaamte, angst, onzekerheid en eenzaamheid zich niet alleen hebben genesteld in mijn hoofd maar nog veel meer in mijn lichaam. Daar waar je in het leven een natuurlijke behoefte hebt om uit te reiken en van binnen naar buiten te bewegen is er een omgekeerde beweging ontstaan waardoor de buitenwereld als onveilig, niet geliefd en niet beschermd wordt ervaren. Schaamte heeft net als andere emoties een functie. Namelijk om mezelf te beschermen tegen een omgeving waarin ik niet kan worden aangenomen zoals ik ben.

Schaamte en overcompenseren

Om met deze gevoelens van schaamte te kunnen leven gaan we volgens Downs deze schaamte overcompenseren. We komen uit de kast en komen uit voor onze geaardheid. Maar om te bewijzen dat we ons niet meer schamen gaan we dan vaak overcompenseren. Veel gay mannen die net uit de kast zijn gekomen laten dit gedrag vaak in extreme mate zien om zo veel mogelijk bevestiging en waardering te ontvangen. Downs noemt dit de tweede fase waar gay mannen doorheen gaan. In deze fase blijven we constant onbewust op zoek naar bevestiging en waardering. De bevestiging en waardering die we vroeger als kind niet of onvoldoende hebben gehad. Maar de bevestiging en waardering die we dan krijgen gaat eigenlijk meestal over oppervlakkige dingen en gelden niet zozeer voor jezelf als persoon en wie je werkelijk bent. Wanneer iemand deze fase niet weet te ontgroeien en zich werkelijk kan ontplooien als persoon, is er een grotere kans op depressies en overmatig drank -en drugsgebruik. In mijn eigen biografie lopen bijvoorbeeld auto-immuunziekten als een rode draad door mijn leven. Franz Ruppert (Identiteitsgerichte psychotrauma theorie en therapie) is ervan overtuigd dat veel lichamelijke en psychische verstoringen het gevolg zijn van een verstoorde identiteitsontwikkeling.

Authenticiteit

De laatste fase die Downs beschrijft in het boek is de fase waarin je op zoek gaat naar wie je werkelijk bent. Op zoek naar authenticiteit. Wat betekent dat je leeft vanuit je eigen principes, je eigen passie en je eigen waarden in plaats van constant je best te doen om waardering en bevestiging van je omgeving te vragen. Downs geeft in dit laatste hoofdstuk een lijst van vaardigheden die je zou moeten ontwikkelen om deze bevestiging in jezelf te leren ervaren.

Overlevingsidentiteit

Wat mij in het boek het meest geraakt heeft is de enorme impact die schaamte heeft op de ontwikkeling van de identiteit. Wanneer je je als kind niet gewenst, niet geliefd en niet beschermd voelt in de meest kwetsbare periode in je leven, kun je dus geen gezonde identiteit ontwikkelen en kun je niet anders dan een ‘overlevings identiteit’ aannemen. Wanneer ik terugkijk op mijn eigen leven zie ik ook vooral die overlevingsidentiteit. Een overlevingsidentiteit die me niet alleen veel heeft gebracht maar ook veel eenzaamheid en strijd heeft gegeven. Wat een energie heeft me dat gekost.

Je bent het zelf

Zolang de schaamte niet wordt onderkent en de onderliggende pijn en eenzaamheid niet kan worden opgenomen en geaccepteerd, zolang zul je de bevestiging en waardering buiten jezelf blijven zoeken. De werkelijk heling van deze verwonding ligt in onszelf.

Psychosynthese als weg voor persoonlijke ontwikkeling en bewustwording

Voor mij is de Psychosynthese als een weg voor persoonlijke groei en bewustwording een belangrijke ondersteuning geweest in de overgang van de fase van overcompenseren naar de fase waarin ik mezelf ging leren kennen in wie ik was. Maar het is een proces waarin de grenzen van de verschillende fasen niet zijn afgebakend. Nog steeds merk ik bij mezelf de neiging om me terug te trekken en niet zichtbaar te zijn. Een neiging om over te compenseren en bevestiging en waardering buiten mezelf te zoeken. Authenticiteit is meer dan alleen een concept. Het moet aarden en landen in jezelf en in je leven. En dat gebeurt alleen door wat je je bewust wordt om te zetten in nieuwe ervaringen. Door te doen. Downs schrijft:

The secret to life isn’t an idea, it’s a behavior.

Ben jij benieuwd of Psychosynthese iets voor jou kan beteken op jouw zoektocht naar authenticiteit? Heb je ook een verlangen om meer zichtbaar te worden? Wil je je niet langer verbergen en terugtrekken maar ‘uit de kast’ komen en het leven omarmen?

De sleutel tot geluk

De Praktijk voor Psychosynthese Amsterdam wil een veilige en betrouwbare plek zijn waar jij jezelf kunt ontmoeten met alles wat zich aandient zodat je niet meer afhankelijk hoeft te zijn van de bevestiging en waardering van een ander maar leert ervaren en ontdekken dat de sleutel tot geluk onder een steen ligt waar je deze zelf ooit hebt neergelegd! Maak hier direct een afspraak voor een kennismakingsgesprek

The Velvet Rage