Sometimes our light goes out but is blown again into flame bij an encounter with another human being.

Albert Schweitzer

Als de warmte van het eigen ‘licht’ niet meer gevoeld kan worden

Het lijkt zo eenvoudig om de vragen, wie ben ik en wat wil ik te beantwoorden aan jezelf. Maar geloof me, dat is het niet. De meeste antwoorden die je jezelf al had gegeven, blijken toch niet te voldoen én vaak antwoorden te zijn die je ooit hebt overgenomen van de ander, je ouders, de familie waartoe je behoort, de kerk, de gemeenschap waar je bent opgegroeid, enz.. Pas wanneer je wat ouder wordt of wanneer zich een crisis voordoet in je leven, lijken deze fundamentele vragen zich aan je op te dringen en door de ‘kieren’ van je klachten door te sijpelen. Dan zoek je hulp en ondersteuning om je door dit proces heen te helpen, jezelf te leren kennen, jezelf onder ogen te komen in wat ligt te wachten om bevrijd te worden.

Iets weten en er geen weet van hebben

Vorige week had ik een kennismakingsgesprek met een jonge man, op zoek naar begeleiding en ondersteuning bij zijn zoektocht naar wie hij is en wat hij wil. Vragen die bijna iedereen, die zich aanmeldt bij de praktijk, bij zich draagt. Niet iedereen stelt ze direct en bewust, maar ze liggen meestal ten grondslag aan de reden waarom ze hulp en ondersteuning zoeken. Het zijn vaak de klachten zoals; depressieve gevoelens, conflicten, burn out, vermoeidheid of lusteloosheid, moeite om relaties aan te gaan en/of te onderhouden, die deze vragen toedekken. Hij was teleurgesteld in de reguliere GGZ. Vertelde dat hij het contact als ‘koud’ had ervaren. Voelde zich niet gezien in wie hij is en wat hij wil. Hij vertelde dat hij ergens ‘wist’ dat er iets in zijn jeugd en kindertijd heeft gespeeld wat erg bepalend is geweest voor wie hij uiteindelijk is geworden op dit moment. Iets wat buiten het bereik van zijn bewustzijn lijkt te liggen. Geen bewuste herinneringen aan trauma of ontwrichtende gebeurtenissen. Alleen maar dat gevoel en die innerlijke onrust. Iets weten en er geen weet van hebben.

Trauma ligt aan de basis van waar we het contact met onszelf zijn kwijtgeraakt

Vroegkinderlijk ‘trauma’ ligt aan de basis van waar we het contact met wie we werkelijk zijn, zijn kwijtgeraakt. In mijn vorige blog-artikel schreef ik dat we gemaakt en bestemd zijn om relaties aan te gaan. Een relatie met onszelf en de relatie met onze omgeving. Wanneer deze behoefte (welke van levensbelang is) op de een of andere manier wordt belemmerd of beschadigd, is er sprake van trauma en daarmee een ontwrichting of verwonding van ons menselijk vermogen te zijn wie we zijn. Zonder deze verwonding zouden we in staat zijn om gezonde relaties aan te gaan, een gezondere afweer hebben in ons fysieke lichaam, gezondere grenzen aan kunnen geven en wanneer ons leven uit balans raakt, dit weer kunnen herstellen.

Kalmte, moed en wijsheid

Let wel…ik zeg hiermee niet dat we dan niet ziek zouden kunnen worden of geen problemen zouden ondervinden in ons leven. Maar met een gezond vermogen om ons te verhouden met onszelf en onze omgeving zijn we in staat om te onderscheiden waar we kunnen ‘uitreiken en verlangen’ en waar we moeten vermijden en onszelf beschermen of in acht nemen. Prachtig verwoord in het volgende verlangen.

Kalmte om te aanvaarden wat ik niet kan veranderen, moed om te veranderen wat ik wel kan veranderen en wijsheid om het verschil hiertussen te zien.

Aan verschillende auteurs toegeschreven.

Mijn persoonlijke psychosynthese proces

Deze kalmte, moed en wijsheid leerde ik zelf kennen in mijn eigen psychosynthese proces. Een proces waarin ik voortdurend opnieuw geconfronteerd werd én nog steeds wordt met de uitdagingen die het leven me voorschotelt. Elke keer opnieuw kan ik een volgende stap zetten in mijn eigen proces naar meer authenticiteit en vrijheid. Vrijheid om te zijn wie ik ben en bewuste keuzen maken in wat ik wil. Want het is niet vanzelfsprekend dat ons ik en onze wil vrij zijn om te kiezen en het leven te leven zoals we dat zouden willen. Ook hier ligt trauma aan de basis en beïnvloedt de ontwikkeling van ons ik om te zijn wie we werkelijk zijn en onze wil om bewust en in vrijheid te willen. Wanneer kalmte, moed en wijsheid zijn verbonden met een gezond en vrij ik én een gezonde en vrije wil, dan kunnen we ons verhouden met het leven zoals het zich aan ons voordoet en kunnen we met een gezond ik de balans daarin bewaren en/of herstellen.

Trauma ligt aan de basis van veel persoonlijk én maatschappelijk leed en onvermogen

Op grond van wetenschappelijk én empirisch onderzoek van de laatste jaren én belangrijke bijdragen van onderzoekers, therapeuten en schrijvers als Bessel van der Kolk, Peter levine, Dan Siegel, Gabor Matè, Franz Ruppert en vele anderen, wordt steeds duidelijker dat trauma aan de basis ligt van veel persoonlijk én maatschappelijk ‘leed’ en onvermogen. Dan kan het niet anders dan dat trauma óók aan de basis zou moeten liggen van therapie en begeleiding. En dat is niet altijd het geval. Ook toen ik begon aan mijn persoonlijke psychosynthese-proces en psychosynthese opleiding was er niet altijd de aandacht voor trauma die het zou moeten hebben. Psychosynthese heeft namelijk niet alleen een ‘vluchtroute’ naar beneden, maar ook naar boven. En daar zit een valkuil die ook mij niet vreemd is.

Psychotraumawerk van Franz Ruppert

Na mijn opleiding in Psychosynthese ben ik me verder gaan verdiepen in het werken met trauma en heb daarin onder andere kennis gemaakt met het werk, de theorie en de methode van Franz Ruppert. Zijn werk heeft bij mij het belang van trauma weer naar de voorgrond gebracht in mijn werk als psychosynthese therapeut. Ik heb gezien en ervaren in mijn eigen proces en in dat van mijn cliënten hoe belangrijk het is om jezelf werkelijk onder ogen te komen, jezelf werkelijk te ontmoeten in waar je verwond geraakt bent en waar je eigenlijk het contact met jezelf bent kwijtgeraakt. Bent gaan overleven in plaats van te leven. Franz Ruppert en zijn IoPT heeft hierin een enorm belangrijke bijdrage geleverd, een theoretisch kader en een beproefde methode in het werken met trauma.

Wie of wat is leidend?

Degene die mij wat beter kennen als persoon, maar ook als collega, weten dat ik me soms erg kan laten meenemen in mijn eigen enthousiasme of dat van anderen. Dit enthousiasme leidt ergens naar toe en meestal ook ergens vandaan. Zo gaat dat nu eenmaal met beweging. En op zich is er niets mis met die beweeglijkheid zolang er iemand of iets in mij is die deze beweeglijkheid kan besturen en leiden. Psychosynthese noemt dit de innerlijke waarnemer of de innerlijke dirigent. In de theorie van Ruppert zou je dit kunnen toeschrijven aan het gezonde zelf. Ik heb gemerkt dat ik in mijn houding als psychosynthese therapeut ook een beweging maakte naar het werk, de theorie en de methode van anderen. Daar is op zich niets mis mee, tenzij de theorie en de methode leidend worden in de begeleiding van mijn cliënten. Dan wordt het proces niet meer geleid door de ‘innerlijke dirigent’ (een vrij ik), maar door een van de orkestleden zelf. Dan wordt de methode leidend en de cliënt ondergeschikt aan de methode.

Terug naar het midden

Toen ik deze beweging in mijzelf opmerkte in het werken met cliënten in de praktijk voelde ik (meestal door een ervaring van weerstand) dat het tijd was om terug te keren naar het ‘midden’, naar mijn innerlijke waarnemer, om te kunnen overzien wat er speelt, welke beweging ik aan het maken ben en hoe ik me daar mee verhoudt en mee wil verhouden. Ik ontdekte opnieuw waarin de Psychosynthese zich naar mijn idee onderscheid van vele andere stromingen binnen de verschillende psychotherapieën en zich daarmee ook onderscheidt van het reguliere GGZ aanbod. Psychosynthese is geen methode!

Psychosynthese en trauma

Ik herinnerde me hoe ik jaren geleden voor het eerst kennis maakte met het werk van John Firman en zijn partner Ann Gila, twee psychosynthese therapeuten die in de jaren 90 van de vorige eeuw veel onderzoek hebben gedaan naar de invloed van trauma op onze persoonlijke ontwikkeling. Ze hebben het werk en het onderzoek wat er op dat moment beschikbaar was bestudeerd, verzameld en bekeken vanuit de visie van Psychosynthese. Een visie die de cliënt en zijn of haar proces leidend laat zijn en daarmee o.a. laat zien waarin de psychosynthese zich onderscheidt van andere therapeutische stromingen. Zij schrijven hierover:

However, keep in mind that Psychosynthesis therapy denotes an overall orientation to the therapeutic process and is not a particular technique or methodology. It is rather a context within which any and all appropriate methods may be employed, depending on the training of the therapist. Foreground here is not technique, but the unique person of the cliënt.

Uit: ‘The Primal Wound’, John Firman and Ann Gila, 1997

De empathische relatie

Dus niet de methode of de theorie moet leidend zijn, maar de cliënt zelf. De Psychosynthese therapeut onderhoudt een zogenaamde ’empathische relatie’ met de cliënt. Een relatie die dient als ‘bedding’ waarin de cliënt gespiegeld kan worden in zijn eigen levenskracht en innerlijk wijsheid. Een bedding waarin de cliënt zichzelf onder ogen kan komen en zichzelf kan ontmoeten in wie hij of zij werkelijk is. Zichzelf onder ogen komen in zowel de ‘diepte als de hoogte’. De therapeut heeft het vertrouwen in het eigen helend vermogen en de autonomie van de cliënt en spiegelt dit zolang de cliënt dit zelf nog niet kan zien en ervaren in zichzelf. De therapie zal er uiteindelijk op gericht zijn dat de cliënt dit vertrouwen en deze helende (gezonde) relatie met zichzelf kan herstellen zodat hij of zij zich de autonomie, authenticiteit, innerlijke vrijheid en levenskracht weer kan toe eigenen waaraan hij of zij lang geleden verwond is geraakt.

Het proces van resonantie

Deze empathische relatie is een bedding voor het bewust inzetten en gebruik maken van ‘resonantie’. Let wel….resonantie is er altijd, het is een natuurlijk fenomeen. Het verschil is dat we het bewust inzetten en ervaren. Resonantie is een proces waarbij we als het ware afgestemd raken op dezelfde golflengte. Een proces wat ook in het werken met trauma en de methode van het opstellen van een verlangen of intentie een belangrijk rol speelt. Ruppert heeft dit resonantie-proces in zijn werk uitgebreid beschreven. Psychosynthese werkt met ditzelfde principe van afstemmen op jezelf en de ander. Een trilling van een bepaalde frequentie roept de trilling van dezelfde frequentie op en stemt daarop af bij de ander. Hierdoor is het mogelijk om je in te voelen in de verschillende ervaringen van de ander.

Net zo bang voor het licht als voor het donker

Wanneer deze empathische relatie aanwezig is in de therapie kunnen de gewonde lagen bij de cliënt geactiveerd en ‘aangeraakt’ worden en kan de pijn en verwonding uit het verleden in het bewustzijn gebracht worden en ‘verlicht’ en geheeld worden in het hier en nu. Let wel……dat het geactiveerd wordt, kan voor de cliënt soms teveel zijn. Het is belangrijk om als therapeut het overlevingsmechanisme wat dan voelbaar en zichtbaar wordt serieus te nemen. Het activeren van trauma vraagt veel van zowel de cliënt als de therapeut zelf! En….niet alleen de gewonde lagen kunnen geactiveerd worden in de empathische relatie, ook gezonde en positieve ervaringen en kwaliteiten kunnen geactiveerd worden. En soms is de cliënt net zo bang voor het licht als voor het donker!

Wanneer je weer even in verbinding komt met je eigen ‘vlam’

Met heel-worden bedoel ik dat de wond, het trauma binnen bereik van het empatisch vermogen van de cliënt zelf gebracht kan worden. De empathische relatie met de therapeut dient alleen als bedding waarin het kan plaatsvinden. We mogen ervan uit gaan en erop vertrouwen dat zodra het gezonde deel van de cliënt in de gelegenheid wordt gebracht om vrij te zijn van…..dat de eigen empathie, onvoorwaardelijke liefde en liefdevolle wilskracht ook vrijkomt. De relatie met onszelf in wie we werkelijk zijn, kan op dat moment ervaren worden als een helende relatie.

Establishing an empathic connection is like running water in a pipeline that will find the breaks in the line.

John Firman

The good enough mother

We zijn als psychosynthese therapeut een relatiespecialist. De relatie met wie we zijn, met ons lichaam, ons verstand, ons gevoel en met wat ons ‘bezield’. Het begint met de relatie die de therapeut heeft met zichzelf. Heeft de therapeut zichzelf ontmoet en is hij of zij zelf in staat om zichzelf zowel in de ‘hoogte’ als in de ‘diepte’ onder ogen te komen. Over het algemeen mag je verwachten dat een Psychosynthese therapeut zijn of haar eigen persoonlijke psychosynthese proces heeft doorgemaakt en in staat is om in de woorden van Winnicott, een ‘good enough mother’ te zijn voor zichzelf en zijn of haar cliënt.

“This glimpse of the baby and child’s seeing the self in the mother’s face, and afterwards in a mirror, gives a way of looking at analysis and at the psychotherapeutic task. Psychotherapy is not making clever and apt interpretations (nor the application of any other technique); by and large it is a long-term giving the cliënt back what the cliënt brings. It is a complexe derivative of the face thats reflects what is there to be seen. The good enough therapist, as Winnicott’s good mother, will allow the other person in the relationship to experience this: “When I look I am seen, so I exsist”

Winnicott, 1988 Uit ‘The Primal Wound’, The Empathic Connection, pag 230.

Leidend én lijdend

Psychosynthese therapie gaat dus over relatie. Over authenticiteit, onvoorwaardelijke liefde, een vrije ik en een vrije wil. Een relatie waarin zichtbaar mag worden wat zichtbaar wil worden. Een relatie waarin samen met de cliënt gekeken wordt naar welke methode passend is op dit moment om mee te werken. Waarin de cliënt leidend én lijdend mag zijn. Ja…ook lijdend mag zijn. Het persoonlijk lijden, de trauma-biografie waarin we de verwonding van het niet gewenst, niet geliefd, niet beschermd zijn en het trauma van het eigen daderschap onder ogen mogen komen en op onze eigen tijd en in ons eigen tempo de overlevingsdelen in onszelf durven los te laten om in het hier en nu ruimte te maken voor de gezonde delen in onszelf die we lang hebben weggestopt, omdat we er nog steeds van overtuigd waren dat we dit moesten beschermen.

Psychosynthese therapie

In de bedding van de therapeutische relatie kan de veiligheid en het vertrouwen in het eigen ik met onvoorwaardelijke liefde en een gezonde en vrije wil in het hier en nu ervaren worden en door de cliënt weer toegeëigend worden als zijn of haar bestaansrecht.

Ik nodig je van harte uit om jezelf onder ogen te komen en jezelf te ontmoeten op een veilige en betrouwbare wijze in de praktijk voor Psychosynthese Amsterdam. Dat kan zowel online als in de praktijk. Voel je vrij om een afspraak te maken voor een kennismakingsgesprek voor Psychosynthese begeleiding en/of het onderzoeken van je eigen trauma biografie in een individuele opstelling.