If a failure of love creates the wounding, it is only through love that healing can occur
John Firman & Ann Gila, A Psychotherapy of Love, psychosynthesis in practice, 2010
Psychosynthese en liefde
Hoewel er veel over wordt gezongen, veel over is geschreven en veel over wordt gesproken, is het niet eenvoudig iets te zeggen over ‘Liefde’. Het is dan ook niet mijn bedoeling om een uiteenzetting te geven over wat liefde precies is. Wel kan ik iets zeggen over hoe psychosynthese kijkt naar de betekenis en werkzaamheid van liefde in de relatie tussen therapeut en cliënt. Vervolgens welke rol Liefde, en dan met name het ontbreken daarvan speelt, bij het ontstaan én helen van ‘primal wounding’. Primal wounding is een term die in Psychosynthese wordt gebruikt voor de beschrijving van de verstoring, verwonding of het ontbreken van deze Liefde.
Agape, Philia, Eros en Storge
Firman & Gila maken in hun boek, over de werkzaamheid van liefde in de psychosynthese praktijk, onderscheid tussen, agape, philia, eros en storge. Agape is verwant aan altruïsme en is een liefde die onbaatzuchtig is. Dat wil zeggen dat het óók rekening houdt met de behoeften en het welzijn van de ander. Philia is de liefde die verwant is aan vriendschap, Eros verwijst naar het verlangen, naar schoonheid en de lichamelijke liefde, bijvoorbeeld de liefde die partners naar elkaar toetrekt en aan elkaar bindt. En tenslotte Storge wat verwijst naar de liefde tussen ouders, opvoeders en kinderen. Wanneer we het dus over liefde hebben dan zijn er vele vormen waarop deze zich kan uiten en is het goed om even stil te staan bij wat we nu bedoelen met liefde, wanneer we bijvoorbeeld zeggen: ‘De Liefde heelt’ of ‘Liefde overwint alles’.
De liefde als bron van leven
De liefde waar Firman & Gila, beide psychosynthese therapeuten, het over hebben in de psychosynthese praktijk is de onbaatzuchtige liefde. Liefde die voedt en helend is. Liefde die levend maakt. Deze bron van levensenergie waar we allemaal mee zijn verbonden door het leven zelf, is onuitputtelijk, onbaatzuchtig en maakt geen onderscheid tussen goed en kwaad, religieus of atheïst, ras of gender. Het is dezelfde energie die na de conceptie bij het ontstaan van het leven het hartje doet kloppen, het zaad in de grond doet ontkiemen, planten doet groeien en mens en dier tot ontwikkeling brengt. Elke hartslag, elke ademhaling, elke wisseling van de seizoenen, is een uiting van deze bron van leven. De gelovigen onder ons verbinden het misschien met God, anderen met de kracht van de natuur. Het staat je vrij je eigen taal en betekenis daarin te volgen. Psychosynthese brengt je naar de drempel van het mysterie maar laat je zelf naar binnen gaan.
Zelfbewustzijn
Hoewel deze energie neutraal is, onuitputtelijk en onbaatzuchtig, is er wel iets wat ons als mensen onderscheidt van andere vormen van leven. We hebben namelijk een bewustzijn en een brein wat in vergelijking met andere levensvormen verder is ontwikkeld en geëvolueerd. We zijn ons namelijk bewust van onszelf, van onze gedachten, van onze gevoelens, emoties en ons eigen lichaam en hebben de mogelijkheid om dit zelfbewustzijn verder te ontwikkelen en te leren. We zijn zowel in staat om het leven te omarmen als te vermijden. In staat om zowel te bouwen als te verwoesten. En wanneer het nodig is kunnen we zelfs ervaringen die ons bedreigen, verdringen en verplaatsen naar ‘de kelder van ons bewustzijn’ ons onbewuste, en onze verhouding met het leven aanpassen. Deze complexe processen die bestuurd worden door de verschillende breinen hebben ervoor gezorgd dat we het in de evolutie als mens zover gebracht hebben. En let op….we zijn niet alleen ons brein maar een samengesteld complex systeem van complexe systemen die niet op zichzelf functioneren maar elkaar allemaal wederzijds beïnvloeden.
We zijn een centrum van puur bewustzijn, liefde en wil
In psychosynthese leren we om ons bewust te worden en te ervaren dat we gedachten, gevoelens en een lichaam hebben én meer zijn dan dat. We zijn een centrum van puur bewustzijn, van liefde en wil. In het vorige blogartikel beschreef ik een basis oefening waarin je je bewust kunt worden van deze innerlijke plek van waaruit je jezelf leert waarnemen en onderscheid kunt ervaren tussen de waarnemer en dat wat wordt waargenomen. Een plek waar je innerlijk vrij bent van wat je waarneemt. Een plek van Liefde en Wil.
Liefde om lief te hebben en de wil om te willen.
Dit zijn de twee belangrijkste energieën waar wij ons mee uitdrukken in wie we kunnen en willen zijn. En wanneer deze energie vrij kan stromen en niet wordt belemmerd, kunnen we ons vanaf onze conceptie ontwikkelen als gezonde, wilskrachtige mensen die in staat zijn om deze liefde om lief te hebben en de wil om te willen toe te laten. We zijn dan authentiek en autonoom.
Als de liefde niet vrij is
Maar wat als deze energie niet vrij kan doorstromen, wanneer liefde en wil niet vrij zijn maar ‘belast’ en ‘bezet’? Dan kunnen we ons niet als autonome en authentieke mensen ontwikkelen maar ontwikkelen we een zogenaamde overlevingspersoonlijkheid. Een persoonlijkheid die wordt ontwikkeld om de blootstelling aan een omgeving waarin we ons niet gewild, niet geliefd en niet beschermd voelen te overleven. Want vergeet niet….een kind (het jonge leven vanaf het moment van conceptie) heeft niet de mogelijkheden om de ontbering van liefde te overleven. Het heeft de onbaatzuchtige en onvoorwaardelijke liefde van de ouders/opvoeders nodig om zich te kunnen spiegelen in wie hij of zij in werkelijkheid is. Dat is namelijk hoe we leren en ontwikkelen. We hebben de verbinding met de ander nodig. Cliënten van de praktijk ontvangen een link om te kunnen kijken naar de indrukwekkende documentairefilm ‘InUtero’ die gemaakt is om ons bewust te maken van de invloed die de omgeving heeft op het jonge (ongeboren) leven. Ons leven begint niet vanaf onze geboorte maar vanaf onze conceptie!
InUtero de documentaire film
Authentic unifying center
Hoewel we van nature Liefde zijn en ook van nature vrij en onbelast hebben we in deze eerste periode van ons leven van conceptie tot onze kindertijd ‘spiegels’ nodig die vrij en onbelast zijn om onze eigen vrijheid, liefde en wilskracht te kunnen ervaren. Dit is namelijk hoe we als mensen ons ontwikkelen en leren. We leren in deze eerste periode door te ervaren wat anderen ons spiegelen, wat anderen ons ‘voordoen’. Deze zogenaamde ‘spiegels’ die vrij en onbelast zijn worden door Firman & Gila ‘authentic unifying centers’ genoemd. Normaal gesproken zou je er vanuit willen gaan dat de moeder, ouders/opvoeders de eerste ‘authentic unifying centers’ zijn in het jonge leven van een kind waar het zich aan kan spiegelen. Helaas blijkt dat veel ouders niet vrij zijn en belast met hun eigen ‘verwondingen’. Het jonge kind kan zich dan niet op een gezonde manier ‘spiegelen’ en gaat dan in de zogenaamde overlevingsmodus. Het parkeert als het ware zijn behoefte. De verschillende niveau’s van ons onbewuste zijn een grote ‘parkeerplaats’ geworden. Firman en Gila beschrijven dit als ‘Primal wounding’.
Primal wounding
Sinds ik me in de praktijk steeds meer ben gaan verdiepen in vroegkinderlijk trauma en de invloed hiervan op de ontwikkeling van de persoonlijkheid en identiteit, heb ik ontdekt dat ook andere hedendaagse schrijvers en trauma therapeuten zoals Franz Ruppert, Bessel van der Kolk, Peter levine, Dan Siegel en Gabor Maté eenzelfde proces beschrijven van de innerlijke splitsing van de persoonlijkheid in verschillende delen als overlevingsstrategie. En gelukkig beschrijven ze ook allemaal, al is het op een andere manier, dat er een deel van wie we zijn onbelast en vrij blijft ondanks alle ontberingen die we in ons leven meemaken. In psychosynthese beschrijven we dat als de ik-Zelf relatie. De verbinding tussen het kleine zelf, het ik, en het hogere Zelf. Zelf met een hoofdletter Z, bron van levensenergie, bron van liefde en wil. Deze verbinding hoeven we niet te maken want die is er al. Zodra we ons met onze bewuste aandacht kunnen losmaken van waarmee we vereenzelvigd zijn, zijn we er al.
Ik-Zelf relatie
Deze ik-Zelf relatie is aanwezig op het moment dat we ‘bezield’ worden door het leven zelf. Vanaf onze conceptie, ruim voordat we zijn geboren. Firman & Gila zeggen dat een gezonde persoonlijkheid een persoonlijkheid is waar er een vrije verbinding is tussen ik en Zelf. Je zou misschien ook kunnen zeggen tussen je persoonlijkheid en dat wat je persoonlijkheid bezield. Tussen het ik en dat wat groter is dan onszelf. Primal wounding gaat dus niet zozeer over een feitelijke verwonding of trauma in de tijd maar meer over een verstoring in deze ik-Zelf relatie. Het gaat over dat we niet worden gezien in onze menselijkheid, in onze primaire behoefte aan onvoorwaardelijke liefde, zorg en aandacht om ons te ontwikkelen als gezonde jonge mensen. In deze ik-Zelf relatie die in ons aanwezig is moeten we gespiegeld worden door de ‘gezonde, vrije en onbelaste ander om het in onszelf te kunnen ervaren. We hebben dus echt de ander nodig om dit te kunnen ervaren!
Wanneer we niet worden gezien als een persoon met een eigen ik maar als object.
Ervaringen die we kunnen associëren met Primal wounding zijn bijvoorbeeld: angst, schaamte en schuld, een gevoel van leegte en verlatenheid, zinloosheid, hulpeloosheid en woede, geen of laag gevoel van eigenwaarde en het gevoel hebben dat je er niet toe doet. Ervaringen die het meest duidelijk zijn en leiden tot Primal wouding zijn de ervaringen met misbruik, verwaarlozing, sexisme, racisme, armoede en geweld. Ervaringen die meer verborgen zijn worden vaak veroorzaakt door een omgeving die het kind niet als een subject maar als een object ziet. Het kind moet dan de rollen vervullen die de omgeving van hem of haar verlangt. Ouders of opvoeders projecteren dan vaak onbewust hun eigen ‘agenda’ hun eigen verwachtingen, hoop en verlangens op hun kind. Het kind is dan niet meer vrij en belast met de ‘lasten’ van de ander. Ouders zijn zich dit natuurlijk ook niet bewust en het is dan ook niet bedoeld om ‘schuld’ te adresseren maar om ‘wakker’ te maken zodat we bewuster worden wie we zijn en wat de effecten zijn van wat we doen en laten. Ik ben namelijk de ‘perfecte ouder’ nog niet tegengekomen!
Primal wounding als oorzaak van veel psychische verstoringen.
Clinical theory in psychosynthesis supports the potent impulse of Self-realization arising from atruistic love while recognizing that this impulse has been to a large extent concealed by wouding and the formation of survival personality. Survival personality obscures the journey of Self-realization, and the underlying wounding is involved in many, if not all, psychological disturbances presented to the clinician.
De klinische theorie en praktijk in de psychosynthese ondersteunt de krachtige impuls van zelfrealisatie die voortkomt uit atruïstische liefde, terwijl ze erkent dat deze impuls grotendeels verborgen is gebleven door verwonding en de vorming van een overlevingspersoonlijkheid. De overlevingspersoonlijkheid verhult de ontwikkeling van zelfrealisatie, en de onderliggende verwonding is betrokken bij veel, zo niet alle, psychologische stoornissen die aan de therapeut worden voorgelegd.
Firman and Gila 2002
The good enough mother/other
Psychosynthese legt dus nadruk op de enorme invloed die Primal wounding heeft op de ontwikkeling van een gezond ik en een gezonde ik-Zelf relatie, van een gezonde en vrije identiteit. Van een liefde en wil die vrij en onbelast zijn. Deze Primal wounding ligt volgens Firman & Gila ten grondslag aan de meeste verstoringen en klachten waarmee cliënten zich aanmelden voor hulp en ondersteuning. Zij zien psychosynthese therapie en de psychosynthese therapeut dan ook als een belangrijk instrument, als een ‘external authentic unifying center’, waardoor cliënt in de eigen ik-kracht en ik-Zelf relatie gespiegeld kan worden.
Afwezigheid van Liefde
For the most part, mental illness is caused by an absence of or defect in the love that a particular child required from its particular parents for successful maturation and spiritual growth. It is obvious, then, that in order to be healed through psychotherapy the patiënt must receive from the psychotherapist at least a portion of the genuine love of which the patiënt was deprived. If the psychotherapist cannot genuinely love a patiënt, genuine healing will not occur.
Voor het grootste deel worden psychische klachten veroorzaakt door een afwezigheid van of een gebrek aan liefde die het kind van zijn eigen ouders of opvoeders verlangt en nodig heeft voor een gezonde ontwikkeling en spirituele groei. Het is dus duidelijk dat, om in psychotherapie de eigen heling te faciliteren, de cliënt van de psychotherapeut ten minste een deel van de oprechte liefde moet ontvangen die hij of zij heeft moeten ontberen. Als de psychotherapeut niet oprecht (vrij en onbelast) van een cliënt kan houden, zal werkelijke heling niet plaatsvinden. (Vrij vertaald door mezelf)
Peck 1978
De taal van de neurowetenschap
Neuroscience might describe this principle in termes of the ‘physiologic force of love,’ the relational shaping of neural networks: “When a limbic connection has established a neural pattern, it takes a limbic connection to revise it”
De neurowetenschap zou dit principe kunnen omschrijven in termen van de ‘fysiologische kracht van liefde’, vorming van neurale netwerken:in en door de ervaringen van relaties “Wanneer een limbische verbinding een neuraal patroon heeft vastgesteld, is er een limbische verbinding nodig om het te herzien”
Lewis, Amini, and Lannon 2001
De noodzaak van een goede opleiding met veel zelfonderzoek voor de psychosynthese therapeut
Dit vraagt dus ook nogal wat van de psychosynthese coach, counselor of therapeut. Dat hij of zij vrij en onbelast aanwezig kan zijn in het contact met de ander. Het vraagt zelfkennis en voortdurend blijven werken aan de eigen ‘verwondingen’ in het leven. De opleiding van psychosynthese coaches, counselors en therapeuten nodigt daar in ieder geval toe uit. Daarnaast vervullen individuele leertherapie, supervisie en intervisie met collega’s ook een belangrijke rol in het constant alert blijven op de eigen ‘belasting en onvrijheid’
Geen quick-fix
Psychosynthese levert je geen kant en klare oplossing voor je problemen, geen quick-fix voor snelle resultaten geen geprotocolleerde behandelplannen en geen recept voor Liefde maar wel een liefdevolle, veilige en betrouwbare plek waar je jezelf kunt ontmoeten in wie je werkelijk bent. Jezelf onder ogen kunt komen in al je mogelijkheden en beperkingen, even mag steunen waar je je zelf niet meer staande kan houden, even mag los laten waar je het zelf niet meer weet en mag ervaren dat je het zelf bent die de liefde en de antwoorden in zich draagt die liggen te wachten om bevrijdt te worden. Want wat je zocht, dat was er al. Samen kunnen we kijken naar wat je daarvan afhoudt. Liefdevol, vrij en onbelast.
