Het bewuste en directe gebruik van de techniek van het ideaal-model wil zeggen, dat de cliënt zichzelf visualiseert als iemand die in het bezit is van die kwaliteiten, waarvan hij/zij vindt dat het goed of noodzakelijk is om ze te ontwikkelen en ze in zichzelf in te bouwen. Het is geen algemeen model van volmaaktheid of van volledige psychosynthese, maar een model dat de volgende en meest noodzakelijk stap of fase in de begeleiding vertegenwoordigt.

Uit: Psychosynthese, Veelzijdige benadering van heel de mens, Roberto Assagioli.

Het ideaalmodel

In de Psychosynthese begeleiding maken we gebruik van verschillende technieken en methodes die Assagioli uitvoerig beschrijft in zijn boek Psychosynthese. Een van deze technieken is de oefening met het Ideaalmodel. Een oefening die het wat mij betreft verdient om wat meer aandacht aan te geven. Waarschijnlijk is ‘tijdgebrek’ een van de redenen waarom we deze oefening niet zo vaak met cliënten doen. Want wil je deze oefening echt tot zijn recht laten komen, dan is het belangrijk om er de nodige tijd voor te nemen.

Realistisch en haalbaar

Het gaat bij het ideaalmodel niet over een model van volmaaktheid of een streven naar perfectie. Het gaat over het creëren van een realistisch en haalbaar zelfbeeld. Een zelfbeeld wat de vele zelfbeelden die er al in ons bestaan, kan vervangen. De zelfbeelden die we in de loop van ons leven hebben gecreëerd kunnen vaak eenzijdig, onpraktisch of beperkend zijn. Ze zijn vaak gekoppeld geraakt aan delen van onze persoonlijkheid waar we ons mee vereenzelvigd hebben. In de psychosynthese noemen we deze delen ‘subpersoonlijkheden’. Delen die elkaar vaak uitsluiten en met elkaar in conflict zijn. De techniek van het Ideaal model helpt ons een zelfbeeld te ontwikkelen wat realistisch en haalbaar is. Van wie we echt zijn of willen worden.

‘Als de ziel iets wil ervaren, werpt ze een beeld van die ervaring voor zich uit om vervolgens haar eigen beeld binnen te gaan.’

Meester Eckhart

Valse zelfbeelden

Om jezelf te leren kennen in wie je werkelijk bent of zou willen zijn, moet je soms eerst ontdekken wie of wat je niet bent. Meestal zijn we zo vereenzelvigd en vertrouwd geraakt met onze ‘valse zelfbeelden’, dat we zijn gaan geloven dat we dat zijn. Het afpellen van deze ‘valse’ zelfbeelden kan dan heel verhelderend en tegelijk ook confronterend zijn. Confronterend, omdat het ons niet alleen bewust maakt maar ook verantwoordelijk voor onze eigen creaties. Je leert verantwoordelijkheid te nemen voor wie je bent en wilt zijn. Je leert bewust te kiezen met welk zelfbeeld je je wilt verbinden en welke kwaliteiten of psychologische functies daarvoor meer of beter ontwikkeld zouden moeten worden. De wil, als sturend mechanisme in ons menselijk handelen, speelt hierin een cruciale rol!

Visualisatie

Onlangs was ik in de praktijk in de gelegenheid de oefening van het ideaalmodel samen met een cliënt door te werken. Met haar toestemming deel ik een aantal van de foto’s die ik maakte van de tekeningen. De oefening is een heel creatief proces, wat een hele eigen dynamiek geeft aan deze techniek. Naast het gebruik van taal en ons denkvermogen, wordt met name de kracht van de eigen verbeelding en eigen creativiteit aangesproken. De oefening bestaat uit het doorwerken van 6 verschillende zelfbeelden die de cliënt in zichzelf gaat onderzoeken. Hij of zij wordt uitgenodigd om zich door middel van visualisatie de zelfbeelden voor te stellen en op papier in woorden of beelden (vormen, kleuren, symbolen) uit te drukken.

(In overleg met cliënten worden er foto’s van opstellingen of tekeningen gemaakt, opgeslagen in het online cliëntendossier, die vervolgens via de eigen cliënt-omgeving toegankelijk is.)

De kracht van de verbeelding

Beelden werken in ons; zij zijn levende krachten die andere krachten prikkelen en oproepen overeenkomstig de psychologische wetten………… Ieder beeld draagt een motor-element in zich.

Uit: Over de wil, Sturend mechanisme in het menselijk handelen, Roberto Assagioli.

Creativiteit

Zo ontstaat er een serie van 6 tekeningen van ‘valse zelfbeelden’ die daarna wordt afgesloten met een laatste tekening van het ideaalbeeld waar de cliënt zich bewust mee wil verbinden. Een beeld wat realistisch en haalbaar is. Hieronder zie je de serie van in totaal 7 tekeningen die mijn cliënt tijdens de sessie heeft kunnen maken.

Invloed van en op ons neuro-endocriene systeem

De cliënt onderzoekt in deze fasen tijdens de oefening waar ze zich mee heeft geïdentificeerd. Valse zelfbeelden, beelden die ze in zichzelf heeft gecreëerd of die ze van anderen heeft geïnternaliseerd. Het zijn eigen beelden en beelden van anderen, die ze meestal onbewust heeft overgenomen. En al deze beelden hebben een motorelement in zich die onze overtuigingen, onze emoties en gevoelens en ons gedrag onbewust aansturen. En door deze onbewuste ‘voeding’ van externe en interne prikkels, ervaringen, beelden, die reeds vanaf onze conceptie werkzaam zijn, worden we aangestuurd. Ons organisme (neuro-hormonale systeem) beïnvloedt de ontwikkeling van onze identiteit en persoonlijkheid en andersom. We zijn een eenheid van ontelbare processen die elkaar wederzijds beïnvloeden. Veel van de psychosynthese methodes en technieken die Assagioli al in de vorige eeuw uitvoerig beschreef, worden nu door onderzoek en wetenschap ondersteund en bevestigd.

Neuroplasticiteit

Het is dus belangrijk om niet alleen voor onze lichamelijke gezondheid te zorgen maar ook voor onze mentale en geestelijke gezondheid. Modern onderzoek toont aan dat oude patronen (neurale netwerken) vervangen kunnen worden door nieuwe patronen. (Neuroplasticiteit) En dat is hoopgevend. Het bevestigd de enorme kracht en invloed van de verbeelding en, dat de psychologische wetten zoals Assagioli die in zijn werk heeft beschreven, net zo werkelijk en krachtig zijn als dat de fysiologische wetten. Het brein is een plooibaar orgaan waarvan de ontwikkeling en het vermogen tot verandering onafgebroken een leven lang doorgaat. We zijn geen gevangenen van onze genen of van onze omgeving, wat een hoopvolle boodschap is voor iedereen die worstelt of twijfelt aan de gevolgen van trauma of andere verstoringen.

Psychosynthese en de psychologische wetten

Wet 1 Beelden of mentale afbeeldingen en ideeën hebben de neiging om de daarmee overeenkomende fysieke omstandigheden en uiterlijke handelingen voort te brengen.

Wet 2 Houdingen, bewegingen en handelingen hebben de neiging overeenkomende beelden op te roepen; deze roepen (overeenkomstig de volgende wet) op hun beurt overeenkomende emoties en gevoelens op, en verstreken deze.

Wet 3 Ideeën en beelden hebben de neiging emoties en gevoelens te wekken die daarmee overeenkomen.

Wet 4 Emoties en indrukken hebben de neiging om ideeën en beelden te wekken die daarmee overeenkomen of daarmee verband houden.

Wet 5 Behoeften, prikkels, drijfveren en verlangens hebben de neiging om beelden, ideeën en emoties te wekken die daarmee overeenkomen.

Wet 6 Aandacht, belangstelling, bekrachtigingen en herhalingen verstreken de beelden, ideeën en psychologische formaties waarop ze gericht zijn.

Wet 7 Herhaling van handelingen intensiveert de prikkel tot verdere herhaling en maakt de uitvoering ervan gemakkelijker en beter, totdat zij uiteindelijk onbewust worden uitgevoerd

Wet 8 Alle verschillende functies en hun talrijke combinaties in complexen en subpersoonlijkheden volgen wegen om hun doelstellingen te bereiken zonder dat wij dat beseffen, en doen dit onafhankelijk en zelfs tegen onze wil in.

Wet 9 Driften, drijfveren, verlangens en emoties zijn geneigd zich uit te drukken en vragen om geuit te worden.

Wet 10 De psychische energieën kan men uiten (1) rechtstreeks (ontlading-katharsis); (2) indirect, door symbolische activiteit; (3) door eenproces van omvorming.

Uit: Over de wil, Sturend mechanisme in het menselijk handelen, Roberto Assagioli.

Het ideaal model

De laatste tekening die de cliënt maakte in deze oefening is een weergave van het ideaalmodel wat ze graag zou willen. Een beeld wat voor haar wenselijk, realistisch en haalbaar is. Ze tekende een beeld waarmee ze haar verlangen weergeeft om minder vanuit haar hoofd te leven en meer met haar beide voeten op de grond. In de tekening drukte ze haar behoefte en verlangen naar meer contact met de natuur en de dieren. Bij het nabespreken van de oefening vertelde ze dat ze een sterk verlangen heeft om zich sterker te voelen in het maken van contact met anderen. Dat ze sommigen wat dichter bij zou willen laten komen en anderen misschien wat meer op afstand durven houden.

Wat wordt de volgende stap in de begeleiding

Zoals in het begin al is opgemerkt is de oefening met het Ideaalmodel geen algemeen model van volmaaktheid of van volledige psychosynthese, maar een model dat de volgende en meest noodzakelijk stap of fase in de begeleiding vertegenwoordigt. In het geval van de hiervoor beschreven cliënt-situatie is de oefening een belangrijk middel om heel concreet de volgende stappen in de begeleiding vorm te geven. Het ideaalmodel kan ook een eerste stap zijn om een begeleidingsplan richting te geven. De kracht van het beeldend vermogen van de cliënt kan hier worden ingezet als het ‘motor-element’ wat de neiging heeft om in daden te worden vertaald, overeenkomstig de eerste psychologische wet.

Het ideaal model individueel

Het is belangrijk om voor deze oefening de tijd te kunnen nemen die nodig is om rustig en met aandacht door de verschillende fasen van de oefening heen te werken. In overleg met de cliënt kan er dan voor worden gekozen om extra tijd te plannen. Het is ook mogelijk om via de online agenda van de praktijk een aparte afspraak te plannen voor het samen doorwerken van het Ideaalmodel. In deze afzonderlijk te boeken sessie sluit je de oefening af met een concrete vervolgstap die je n.a.v. je ideaalmodel wilt maken om je eigen verbeeldingskracht om te zetten in daadkracht. Kijk in de online agenda voor het maken van een afspraak.

Didactische Psychosynthese

Over het gebruik van deze techniek in het kader van de ‘Didactische Psychosynthese’, schrijf Assagioli het volgende:

‘We willen er de nadruk op leggen dat het een fundamenteel beginsel van psychosynthese is om de cliënt de technieken te leren, en om hem/haar aan te moedigen om ze zo spoedig en zo vaak mogelijk onafhankelijk te gebruiken.’

Uit: Psychosynthese, Veelzijdige benadering van heel de mens, Roberto Assagioli.

Het ideaal model in een groep

Wil je deze oefening samen ervaren in een kleine groep met maximaal 5 personen? Dat kan ook! Samen deze oefening doen is een hele waardevolle ervaring waar je deze ervaring met het werken met de verbeelding op een creatieve manier met anderen kunt delen. Voel je vrij en welkom in de praktijk voor psychosynthese Amsterdam om een afspraak te plannen en eindelijk die stap te zetten die je helpt om je van wens naar werkelijkheid te beweging en je eigen ‘beeld’ binnen te gaan!

Voor zowel de individuele afspraak als voor het deelnemen in een groep m.b.t. het werken met het ideaalmodel kun je gebruik maken van de vergoeding van je aanvullende verzekering als onderdeel van je begeleidingsplan of als zelfstandig consult. Voor het werken in een groep zijn er twee data gepland:

Donderdag 7 Oktober en donderdag 18 November 2021 van 14.00 uur tot 17.00 uur in de praktijk aan de Lijnbaansgracht. Via de onderstaande knoppen kun je je meteen inschrijven. Maximaal 4 deelnemers per groep. Klik op de data om je aan te melden voor een groep.