“Hoe kun je ontdekken hoe het komt dat je toch weer de onderstroom hebt gevolgd terwijl je je ogen nog strak op de kust gericht hield? Met welke verscholen delen van jezelf moet je blijkbaar in contact komen om je verlangens te verwezenlijken?” Uit: ‘Je verlangen, dwaallicht of kompas’, van Margriet Wentink
PTSS, paardentherapie, en zelfontmoeting
Gisteravond keek ik even naar het nieuwe programma van Beau van Erven Dorens op RTL4. Het ging o.a. over paardentherapie als verlichting bij PTSS bij veteranen. De paarden spiegelen het gedrag en de onbewuste gevoelens van de degene die met de paarden aan het werk is. Deze spiegel is ontzettend belangrijk voor degene die dit contact aangaat om zichzelf in zijn of haar eigen proces en innerlijke dynamiek te ontmoeten. Een zelfontmoeting zonder oordeel maar wel eerlijk en vaak confronterend.
Expliciet en impliciet geheugen
Die ‘ontmoeting’ met deze innerlijk dynamiek wordt naar mijn idee mooi beschreven door Margriet Wentink in een boek van Franz Ruppert, ‘Vroegkindelijk Trauma’ hfdst 14. Zij heeft het daar over Expliciet en impliciet geheugen. De methode van het ‘opstellen van het verlangen op basis van meergenerationele psychotraumatologie’ is een geschikte psychotherapeutische werkwijze voor mensen die zijn getraumatiseerd door (vroeg) geweld. Om dat te begrijpen moeten we iets begrijpen van de tweedeling in ons geheugen: het impliciete en expliciete geheugen.
De ontoereikendheid van de cognitieve gedragstherapie
De informatie van gebeurtenissen en feiten wordt opgeslagen in het expliciete geheugen. Voor deze vorm van informatieopslag moeten de hersenen van het kind een bepaalde ontwikkeling hebben doorgemaakt en in staat zijn om taal en beelden op te slaan. Doorgaans is dat niet het geval voor het derde levensjaar. Daardoor wordt van de gebeurtenissen die een mens in zijn vroegste jeugd ervaart geen informatie in het expliciete geheugen opgeslagen. Je kunt je misschien voorstellen dat veel cognitieve gedragstherapieën dan ook vaak niet effectief zijn bij de traumatische ervaringen die we in onze vroege ontwikkeling als kind meemaken.
Het onbewuste als opslagplaats
De informatie die in het impliciete geheugen ligt opgeslagen, is heel anders van aard. Hierbij gaat het om informatie die mensen zich niet bewust herinneren, maar die onbewust wordt ‘geleefd’. In relaties en het dagelijks leven worden gedragspatronen, gedachten, overtuigingen en gevoelens zichtbaar die gebaseerd zijn op terugkerende reeksen van vroege ervaringen. Deze ervaringen worden niet afzonderlijk herinnerd, maar als geheel aan motorische en sensorische indrukken opgeslagen in een geheugensysteem dat zich niet bedient van taal en beelden.
Het opstellen van het verlangen
Bij het werken met opstellingen wordt er een bijzondere therapeutische omgeving gecreëerd. De cliënt formuleert zelf een verlangen of een intentie wat wordt opgesteld. Hij of zij bepaald dus ook zelf waar de focus voor de sessie op ligt. De impliciete gedragingen waarvan de cliënt zich meestal niet zo bewust was, worden in de opstelling expliciet. Het verlangen of de intentie kan in zijn geheel of woord voor woord worden opgesteld. In een individuele sessie gebruiken we daarvoor de zogenaamde grondankers of andere attributen die het verlangen, de intentie of de afzonderlijke woorden representeren. De cliënt kan ook de begeleider vragen om zijn of haar verlangen te representeren.
De methode van het opstellen zowel individueel als in een groep
Wanneer er in een groep wordt gewerkt kunnen de groepsleden functioneren als representanten van het verlangen of van de afzonderlijke woorden. En het is iedere keer opnieuw bijzonder hoe je als representant de innerlijke dynamiek, de innerlijke fragmentatie van de vraagsteller, de cliënt, spiegelt. Het blijkt elke keer weer dat de confrontatie met het eigen innerlijke leven weliswaar hevige gevoelens teweeg kan brengen, maar uiteindelijk altijd als een opluchting wordt ervaren en op een diep niveau, namelijk dat van het impliciete geheugen, wordt herkend. In het vorige blog vertelde ik hier al iets over. “De methode is gebaseerd op het principe van resonantie. Daarmee bedoelen we het vermogen van twee of meer wezens om met elkaar te resoneren en om informatie, emotionele gegevens en ervaringen uit te wisselen. Dit is vergelijkbaar met het hechtingsproces tussen een moeder en haar kind, en vindt plaats door middel van de ‘limbische resonantie’ waarbij het emotionele (limbische) brein van iemand resoneert met het limbische brein van iemand anders. Het lijkt wel wat op home sharing bij computers. De methode van het opstellen van het verlangen maakt gebruik van dit verschijnsel om de opgeslagen gegevens in ons geheugen die we ons niet bewust herinneren te onderzoeken.”
Een spiegel die terug kan praten
Je hebt dus soms een spiegel nodig om in contact te komen met de verscholen delen van jezelf, om je verlangens te verwezenlijken. Een spiegel waar je zelf het onderscheid kunt zien tussen gezonde verlangens en onvervulde kinderlijke verlangens of destructieve verlangens die vanuit een overlevingsmechanisme en behoefte aan compensatie zijn ontstaan. Wanneer cliënten zich in de praktijk aanmelden met een hulpvraag, dan heeft dat vaak te maken dat ze zichzelf niet kunnen doorzien, ze kunnen niet werkelijk tot zichzelf doordringen. Dan is het toch geweldig wanneer je gebruik zou kunnen maken van een ‘spiegel’ Een spiegel die ook nog eens terug kan praten.
Wat bezielt me als de onderstroom vat op mij krijgt?
De methode van het opstellen van het verlangen is een methode waarin dat gebeurt. Een methode waarin je verlangen, je intentie je spiegel is die jou kan helpen je werkelijke motieven te doorzien. Een spiegel die antwoord geeft op de vraag: wat bezielt me waardoor ik mijn verlangens nog niet heb verwezenlijkt? Wat bezielt me als de onderstroom (mijn innerlijke dynamiek, dat wat impliciet in mijn onbewuste ligt opgeslagen) vat op mij krijgt? Doordat de representanten de informatie meedelen die ze tijdens de opstelling ervaren, krijgt degene die de opstelling doet dus de beschikking over een levende, pratende spiegel. Er komt informatie in jezelf en de representant naar boven die jouw eigen innerlijke structuur weerspiegelt. Je traumadelen, je overlevingsdelen en je gezonde delen (zie het traumamodel van Ruppert in het vorige blog) , ofwel je gewonde hart, je gesloten hart en je open hart tonen zich. De hele opstelling wordt zo een afspiegeling van de dynamiek tussen de delen die zich in jou bevinden.
Het traumamodel van Franz Ruppert
Op dit moment maak ik al regelmatig gebruik van het Traumamodel van Franz Ruppert in mijn begeleiding. Sommige cliënten moeten wennen aan het woord ‘Trauma’. En dat begrijp ik. Tegelijk merk ik ook dat cliënten zich eindelijk serieus genomen voelen in de innerlijke onrust en vaak onbegrepen klachten die altijd aanwezig waren maar nooit zichtbaar konden worden. We moeten ons bewust zijn dat onze overlevingsdelen er alles aan zullen doen om te voorkomen dat onze angst en pijn zichtbaar worden. De overlevingsdelen zijn er nog steeds van overtuigd dat ze ons moeten beschermen tegen het leven zelf. En zo blijven we ongewild en onbewust aan het overleven in plaats van voluit te leven. Dit is ook een belangrijke reden om dit proces aan te gaan met een ervaren therapeut die bekend is met dit werk en die ook zelf voldoende zelfonderzoek heeft gedaan. De valkuil is namelijk dat de therapeut meegaat in het overlevingsdeel wat zal proberen om werkelijk hulp en aandacht te vermijden. Zo durf ik te zeggen dat ik in mijn leven veel therapeuten om de tuin heb weten te leiden om het maar niet werkelijk aan te hoeven gaan!
Durf jij in de spiegel te kijken?
Ben jij er aan toe om jezelf eens goed in de spiegel te kijken en ben je bereid te luisteren naar wat deze spiegel jou wil laten zien? Het is confronterend maar ook bevrijdend. De praktijk voor Psychosynthese biedt je hiervoor een veilige en betrouwbare plek om dit zelfonderzoek te doen en je verlangen ‘op te stellen’ en te onderzoeken. Op dit moment ben ik bezig de methode te integreren in het werken met individuele cliënten. Ik hoop aan het einde van het jaar of begin volgend jaar met een doorlopende groep te starten met de het opstellen van het verlangen. Het voordeel is dat we dan ook gebruik kunnen maken van representanten of resonanten zoals het bij deze methode vaak wordt benoemd in plaats van grondankers of attributen. Mocht je daar belangstelling voor hebben dan kun je me dat alvast laten weten door een email te sturen. Bij voldoende aanmeldingen kan er dan een groep gaan starten.
Welkomsgeschenk voor nieuwe cliënten
Nieuwe cliënten ontvangen gratis het boekje ‘Stilstaan bij Trauma‘, een heldere uiteenzetting over het ontstaan van trauma en de Traumaverwerkingsmethode van Franz Ruppert.
Familie opstellingen 9 November 2019 in de Praktijk voor Psychosynthese
Je bent ook van harte welkom op de dag Familie Opstellingen 9 November aanstaande in de Praktijk. Je kunt dan alvast kennismaken met het principe van representatie en resonantie processen. Er is deze dag ruimte voor ongeveer 4 a 5 vraagstellers. Tijdens de dag zelf zal er worden geloot wie zijn of haar vraag kan opstellen. Je kunt je hier direct aanmelden en kijken of er nog plek is.
Wil je verder lezen?
In dit blog heb ik gebruik gemaakt en verwezen naar de volgende literatuur: ‘Vroegkinderlijk Trauma‘, Zwangerschap, geboorte en eerste levensjaren. Franz Ruppert (hfdst 14 Margriet Wentink) & ‘Je verlangen dwaallicht of kompas‘, Over verlangens, innerlijke verdeeldheid en vervulling. Margriet Wentink
